Hoşea

Hoşea: Yirmi Sekizinci Kitap

Hoşea Kitabına Giriş

Hoşea Kitabı, Kutsal Kitabın yirmi sekizinci kitabı ve Küçük Peygamberlerin ilkidir. Hoşea’nın hizmeti, İsrail’in kuzey krallığında ruhsal düşüş ve ahlaki çöküş döneminde gerçekleşmiştir. Peygamberin hayatı ve mesajı, İsrail’in Tanrı’ya olan sadakatsizliğini ve Tanrı’nın halkına olan acı verici ama kurtarıcı sevgisini benzersiz ve canlı bir şekilde tasvir etmesiyle karakterizedir.

Hoşea’nın ana mesajı, İsrail’in putperestlik ve ruhsal zina yoluyla Tanrı ile olan ahdini bozduğudur, ancak onların sadakatsizliğine rağmen Tanrı’nın sevgisi ve merhameti devam eder ve insanlar tövbe ederlerse kurtuluş umudu sunar. Kitap, evlilik betimlemeleri ile tanınır; burada Hoşea’nın Gomer ile olan sorunlu evliliği, Tanrı’nın İsrail ile olan ilişkisine bir sembol olarak hizmet eder. Yargı, merhamet ve ahdi sevgi temaları kitabın geneline yayılmış olup, Tanrı’nın halkına olan bağlılığının derinliğini güçlü bir şekilde hatırlatır.

Hoşea Kitabı iki ana bölüme ayrılabilir: Hoşea’nın Gomer ile evliliği (1-3. bölümler) ve Hoşea’nın İsrail için yargı ve umut mesajları (4-14. bölümler). Her bir bölüm, ahit ihanetini ve Tanrı’nın kalıcı sevgisini vurgulamakta, hem yürek parçalayıcı hem de umut dolu bir mesaj sunmaktadır.

Hoşea’nın Yazarı ve Yapısı

Yazar: Peygamber Hoşea

Hoşea, Tanrı tarafından İsrail’in kuzey krallığına (kitapta sıklıkla Efraim olarak anılır) hizmet etmek üzere çağrılmış bir peygamberdi ve MÖ 8. yüzyılda yaşadı. Hizmeti, Yahuda’daki Uzziah, Yotam, Ahaz ve Hizkiya dönemlerini ve İsrail’deki II. Yeroboam dönemini kapsar (Hoşea 1:1). Hoşea’nın adı “kurtuluş” veya “kurtarma” anlamına gelir ve peygamberliğinin öz mesajını yansıtır: Tanrı’nın halkını geri kazanma arzusu.

Hoşea’nın peygamberlikleri, İsrail’de siyasi istikrarsızlık, ekonomik refah ve ruhsal bozulma zamanında geçmektedir. Millet maddi zenginlik içinde olsa da, ruhsal olarak iflas etmiş, putperestliğe ve yabancı ittifaklara yönelmişti. Hoşea’nın kişisel yaşamı, Tanrı’nın İsrail ile olan ilişkisine dair peygamberlik bir sembol haline gelir; Tanrı, ona İsrail’in ruhsal sadakatsizliğini temsil etmek için bir fahişe ile evlenmesini emreder.

Kitabın Yapısı

Hoşea Kitabı 14 bölüme ayrılmıştır ve iki ana kısımda incelenebilir:

1. Hoşea’nın Gomer ile Evliliği (1-3. Bölümler)

• Hoşea’nın Çağrısı ve Evliliği
• Hoşea ve Gomer’in Sembolik Çocukları
• Gomer’in Yeniden Kazanılması ve İsrail’in Kurtuluşunun Sembolü

2. Yargı ve Umut Mesajları (4-14. Bölümler)

• İsrail’in Putperestliği ve Sadakatsizliği
• Yargı Uyarıları ve Tövbe Çağrıları
• Yeniden Kurulma Vaadi ve Tanrı’nın Merhameti

Her bölüm, Hoşea’nın İsrail’in günahlarını ele alışını, onları tövbeye çağırışını ve Tanrı’nın sarsılmaz sevgisi aracılığıyla yeniden kurtuluş umudunu sunmasını yansıtır.

Hoşea 1-3 – Hoşea’nın Gomer ile Evliliği

Hoşea’nın Çağrısı ve Gomer ile Evliliği (Hoşea 1:1-2)

Kitap, Tanrı’nın Hoşea’ya, “Git, fahişelik yapan bir kadınla evlen, çünkü bu ülke Rab’den ayrılarak büyük bir fahişelik yaptı” şeklinde bir emir vermesiyle başlar (Hoşea 1:2). Hoşea’nın ahlaksızlık yapan Gomer ile evliliği, İsrail’in Tanrı’ya olan sadakatsizliğinin yaşayan bir benzetmesi olarak hizmet eder. Gomer, Hoşea’ya sadakatsiz olduğu gibi, İsrail de putlara taparak ve ahdi terk ederek Tanrı’ya sadakatsizlik yapmıştır.

Hoşea’nın Gomer ile evlenmesi emri, çağdaşlarını şok etmiş olmalıydı, ancak bu, İsrail’in ruhsal zinanın acısını ve skandalını vurguluyor. Hoşea’nın Gomer ile olan ilişkisi, Tanrı’nın halkının ihanetine karşı çektiği acıyı ve üzüntüyü güçlü bir şekilde yansıtır, ancak aynı zamanda Tanrı’nın İsrail’i izlemek ve kurtarmak niyetini de ima eder.

Hoşea ve Gomer’in Çocukları ve Sembolizmi (Hoşea 1:3-11)

Hoşea ve Gomer’in üç çocuğu olur ve her biri, Tanrı’nın İsrail’e yönelik yargısını yansıtan sembolik bir isme sahiptir:

• Yizreel (Hoşea 1:4-5): Bu isim “Tanrı saçar” veya “Tanrı eker” anlamına gelir ve Yehu’nun Ahab’ın ev halkını katlettiği Yizreel vadisine bir referanstır (2. Krallar 9-10). Tanrı, Yehu’nun Yizreel’de döktüğü kanın cezasını yakında vereceğini ve İsrail krallığının sonunun geleceğini ilan eder.

• Lo-Ruhama (Hoşea 1:6): Bu isim “Merhamet edilmeyen” veya “Sevilmeyen” anlamına gelir ve Tanrı’nın İsrail’in sürekli putperestliği ve günahı nedeniyle artık onlara merhamet göstermeyeceğini belirtir. Ancak Tanrı, Yahuda’ya merhamet göstermeye devam edeceğini vaat eder.

• Lo-Ammi (Hoşea 1:8-9): “Halkım değil” anlamına gelen bu isim, Tanrı ve İsrail arasındaki ilişkinin, İsrail’in ahdi bozma davranışları nedeniyle kesildiğini sembolize eder. Tanrı, “Siz halkım değilsiniz ve ben de sizin Tanrınız değilim” der, bu da Tanrı ve İsrail arasındaki yabancılaşmayı ifade eder.

Bu sert bildirilerin ardından bölüm, bir kurtuluş vaadiyle sona erer. Tanrı, bir gün İsrail’in çocuklarının “denizin kumu gibi” olacağını ve onlara “Yaşayan Tanrı’nın çocukları” deneceğini ilan eder (Hoşea 1:10). Bu gelecekteki kurtuluş vaadi, Tanrı’nın yargısının nihai sözü olmadığını ve ahdi sevgisinin devam ettiğini vurgular.

Hoşea’nın Gomer’i Yeniden Kazanması (Hoşea 2-3)

Hoşea 2’de Tanrı, İsrail ile olan ilişkisini evlilik benzetmesiyle anlatır. İsrail’in O’ndan uzaklaştığını, Baal ve diğer putları sevgili olarak gördüğünü dile getirir. İsrail’in ruhsal zinası, başka sevgililerin peşine düşen bir eşe benzetilir ve gerçek kocasını unutur.

Tanrı’nın İsrail’in sadakatsizliğine yanıtı hem disiplin edici hem de kurtarıcıdır. “Onun yolunu dikenli çitlerle çevireceğim” ve putperest yollarını zorlaştıracağım der (Hoşea 2:6), ancak sonunda “onu kendime çekeceğim” ve ona şefkatle konuşacağım (Hoşea 2:14). Bu pasaj, Tanrı’nın disiplininin, İsrail’i O’nunla yeniden ilişki kurmaya yönlendirme amacını vurgular.

Hoşea 3, Tanrı’nın Hoşea’ya Gomer’i fahişelikten kurtarmasını, onu geri almak için bir bedel ödemesini emrettiği sembolik bir eylemi anlatır. Bu kurtarma eylemi, Tanrı’nın İsrail’i sadakatsizliğine rağmen geri kazanma arzusunu sembolize eder. Hoşea’nın, ihanete rağmen Gomer’i geri alması ve onu yeniden sevmesi, Tanrı’nın İsrail’e karşı olan koşulsuz sevgisini ve onları affetme ve yeniden bir araya gel kazanma isteğini yansıtır.

Bu bölüm ayrıca, İsrail’in bir süre kralsız ve kurbansız kalacağı, ancak sonunda “Tanrıları Rab’bi ve kralları Davut’u arayacakları” (Hoşea 3:4-5) şeklinde bir peygamberlik içerir. Davut’a yapılan bu gönderme, Mesihsel bir vaat olarak anlaşılır ve gelecekteki Mesih’in krallığını işaret eder.

Hoşea 4-14 – Yargı ve Umut Mesajları

İsrail’in Putperestliği ve Sadakatsizliği (Hoşea 4-6)

Hoşea’nın peygamberliğinin ikinci kısmı, Tanrı’nın İsrail’e yönelik suçlamalarına odaklanır. Hoşea 4, Tanrı’nın iddianamesi ile başlar: “Yeryüzünde sadakat, sevgi ve Tanrı bilgisi yok” (Hoşea 4:1). İsrail halkı, Tanrı’yı tanımayı terk etmiş, putlara, sahte tanrılara ve yozlaşmış uygulamalara yönelmiştir.

Hoşea 4-5, İsrail’in ruhsal ve ahlaki çöküşünün karanlık bir tablosunu çizer ve halkı yanlış yola yönlendiren kâhinleri, peygamberleri ve liderleri eleştirir. Tanrı, onların putperestliklerini, zina ve şiddetini, adaletsizliğini kınar ve yargının yakın olduğunu bildirir. Halkın ikiyüzlülüğü vurgulanır; kurbanlar sunmaya ve dini ritüelleri dıştan yerine getirmeye devam etmektedirler, ancak kalpleri Tanrı’dan uzaktır (Hoşea 6:6). Tanrı, “Çünkü ben kurban değil, merhamet istiyorum, yakmalık sunular değil, Tanrı’yı tanımak istiyorum” der (Hoşea 6:6). Bu ifade, gerçek ibadetin içsel bağlılık ve tövbe ile ilgili olduğunu, yalnızca dış ritüellerle değil, içten gelen bir adanmışlıkla olması gerektiğini vurgular.

Yargı Uyarıları ve Tövbe Çağrıları (Hoşea 7-10)

7-10. bölümlerde Hoşea, İsrail’in günahlarına ve sadakatsizliklerinin kaçınılmaz sonuçlarına yönelik uyarılarını yoğunlaştırır. İsrail’in Asur ve Mısır ile olan siyasi ittifaklarını eleştirir ve davranışlarını “yanan fırın” olarak nitelendirir; bu, onların tutkularının ve sadakatsiz liderlerinin bir benzetmesidir (Hoşea 7:4-11). İsrail’in yabancı güçlere güvenmesi, Tanrı’ya olan güvensizliğin başka bir biçimi olarak tasvir edilir.

Hoşea 8, İsrail’in putperestliği ve itaatsizliği nedeniyle gelecek olan yargıyı işaret eden bir borazan sesi imgeleri kullanır. Tanrı, “Rüzgar ekerler, fırtına biçerler” der (Hoşea 8:7) ve bu ifade, onların putperestlik uğruna çabalarının yıkım ve sürgünle sonuçlanacağını ifade eder. Bölüm, onların putlarının boşluğunu vurgular ve sahte tanrılarının yaklaşan felaketten onları kurtaramayacağını bildirir.

Hoşea 9, İsrail’in sevincinin sürgün ve ıssızlıkla yasa dönüşeceğini belirtir. Doğurganlık ve ölüm, Tanrı’ya olan sadakatsizliklerinin sonucu olarak tasvir edilir. Cezanın günleri yakındır ve İsrail uluslar arasında sürgüne gönderilecektir (Hoşea 9:17).

Hoşea 10, İsrail’i, sadece kötü meyve veren bir asma olarak tasvir eder ve yargı temasını devam ettirir. Bölüm, İsrail’in ibadetinin içi boş olduğunu, kalplerinin bölündüğünü ve sunaklarının sahte tanrılara adandığını vurgular. Tanrı, İsrail’i “sabanlıklarını sürmeye” ve Rab’be yönelmeye çağırır (Hoşea 10:12), onları geç olmadan tövbe etmeye davet eder.

Tanrı’nın İsrail’e Olan Sevgisinin Derinliği (Hoşea 11)

Hoşea 11, kitabın en dokunaklı ve duygusal bölümlerinden biridir ve Tanrı’nın İsrail ile olan ilişkisine dair içsel bir bakış sunar. Tanrı, İsrail’i çocukken sevdiğini ve Mısır’dan çağırdığını hatırlatır (Hoşea 11:1), ancak onlar putlara yönelmişlerdir. Bölüm, Tanrı’yı İsrail’i yürümeyi öğreten, onu kollarına alan ve ona bakan sevgi dolu bir baba olarak betimleyen ebeveyn imgeleriyle doludur.

İsrail’in isyanına ve nankörlüğüne rağmen Tanrı’nın şefkati devam eder. “Efraim’den nasıl vazgeçerim? İsrail’i nasıl bırakırım?” diye sorar (Hoşea 11:8). Bu pasaj, Tanrı’nın adaleti ile merhameti arasındaki içsel çatışmayı yansıtır. Yargı gerekli olsa da, Tanrı’nın halkına olan sevgisi, öfkesini yumuşatmaya ve onların gelecekteki kurtuluşları için umut sunmaya zorlar.

İsrail’in İsyanı ve Geri Dönüş Çağrısı (Hoşea 12-13)

Hoşea 12’de Tanrı, İsrail’in sahtekarlığını ve yalanlarını, Tanrı ile güreşen ataları Yakup’a benzeterek eleştirir. Bölüm, İsrail’in inatçılığını ve sahte kazançlara olan güvenini vurgular. Tanrı, onları kendisine dönmeye çağırır, “sevgi ve adaleti koruyun” ve “Tanrı’ya sürekli umut bağlayın” der (Hoşea 12:6).

Hoşea 13, İsrail’e yönelik yargı ve ölüm uyarılarına geri döner. Bölüm, Efraim’in kendini yücelttiğini ancak putperestliğe düştüğünü anlatır. Tanrı, kendisini, isyankar halkını parçalamaya hazır bir aslan ve bir ayı gibi tasvir eder. Ancak bu bölümde bile kurtuluşa işaret eden Mesihsel bir peygamberlik vardır: “Onları ölümün elinden fidye ile kurtaracağım; mezardan onları geri alacağım” (Hoşea 13:14). Bu ifade, kurtuluş ve diriliş umuduna işaret eder ve Hristiyanlar bunu İsa Mesih’te gerçekleşen bir vaat olarak görürler.

Tövbe İçin Bir Çağrı ve Yeniden Kurulma Vaadi (Hoşea 14)

Hoşea’nın son bölümü, Hoşea 14, tövbeye bir davet ve yenilenme vaadidir. Tanrı, İsrail’i “Rab’be dönün” (Hoşea 14:1) diyerek günahlarını itiraf etmeye davet eder. Eğer geri dönerlerse, Tanrı’nın “onların ihanetini iyileştireceği ve onları özgürce seveceği” (Hoşea 14:4) güvencesini verir.

Hoşea 14, yeniden kurulma ve bereketin güzel bir tablosu ile sona erer. Tanrı, İsrail’e “çiy gibi olacağı” ve halkının “zambak gibi çiçek açacağı” ve “Lübnan sediri gibi büyüyeceği” (Hoşea 14:5-6) vaadinde bulunur. Bölüm, Tanrı’ya içtenlikle dönenler için ruhsal yenilenme ve verimlilik vizyonunu çizer.

Kitap, “Bilge olan kimdir? Bunları anlasın. Akıllı olan kimdir? Bunları bilsin. Çünkü Rab’bin yolları doğrudur; doğru olanlar onlarda yürür, ama isyankar olanlar orada tökezler” (Hoşea 14:9) şeklindeki nihai bir öğütle sona erer. Bu kapanış ifadesi, Tanrı’nın yollarını anlamanın ve doğruluk yolunu seçmenin önemini vurgular.

Hoşea Kitabındaki Teolojik Temalar

Tanrı’nın Ahdi Sevgisi ve Merhameti

Hoşea’nın merkezi teması, Tanrı’nın İsrail’e karşı olan ahdi sevgisi (İbranice: hesed) ve merhametidir. Hoşea’nın Gomer ile olan ilişkisi, bu sevgiyi yaşayan bir benzetme olarak hizmet eder ve Tanrı’nın halkına olan bağlılığının, onların ruhsal sadakatsizliğine rağmen değişmediğini gösterir. Kitap, Tanrı’nın İsrail’in ihaneti nedeniyle yaşadığı acıyı, ancak onları geri kazanma arzusunu da vurgular.

Bu koşulsuz sevgi teması, Yeni Ahit’te tam anlamını bulan agape sevgisi kavramına işaret eder. İsa Mesih’te Tanrı’nın insanlığa olan kurtarıcı sevgisi tam olarak ortaya çıkar.

Yargı ve Yenilenme

Hoşea’daki önemli temalardan biri, yargı ile yenilenme arasındaki dengedir. Kitap, İsrail’in putperestlik ve ahlaki bozulma nedeniyle yaklaşan yargı uyarılarıyla doludur, ancak bu uyarılar sürekli olarak yeniden kurulma vaatleriyle takip edilir. Tanrı’nın disiplini, halkının yok edilmesi için değil, tövbe etmeleri ve yenilenmeleri için bir çağrı olarak görülmelidir.
Hoşea’daki yeniden kurulma peygamberlikleri, 14. bölümdeki şifa ve yenilenme vaadi gibi, iman ve tövbe yoluyla Tanrı ile doğru bir ilişkiye geri dönme umudunu ileriye taşır ve Yeni Ahit’teki Yeni Ahit umutlarına işaret eder.

Ruhsal Zina ve Putperestlik

Hoşea’nın peygamberlik mesajı, putperestliği betimlemek için ruhsal zina metaforunu kullanır. İsrail’in Baal’e tapınması ve yabancı ittifaklara güvenmesi, bir eşin kocasına olan sadakatsizliği olarak betimlenir. Bu tema, gerçek ibadetin Tanrı’ya olan mutlak bağlılıkla ilgili olduğunu ve putperestliğin ahdi ilişkiye ihanet anlamına geldiğini vurgular.

Bu tema, Hristiyan öğretisinde de yankı bulur; putperestlik, kişinin hayatında Tanrı’nın yerini alan herhangi bir şey olarak anlaşılır. Hoşea’nın mesajı, inananları bağlılıklarını gözden geçirmeye ve bölünmemiş bir adanmışlıkla Tanrı’ya geri dönmeye çağırır.

Tövbe ve Yenilenme

Hoşea, gerçek tövbenin yenilenmeye giden yol olduğunu vurgular. Rab’be geri dönme çağrıları, günahlarından dönenleri bağışlamaya ve yeniden kazanmaya hazır bir Tanrı’yı yansıtır. Hoşea’nın, İsrail’e “sürülmemiş tarlalarınızı sürün” (Hoşea 10:12) çağrısı, kalplerini Tanrı’nın merhametine açmak için hazırlamayı teşvik eden bir metafor olarak hizmet eder.
Bu tövbe teması, İsa Mesih aracılığıyla sunulan lütfa yanıt olarak gerekli bir adım olarak görülen İncil mesajının merkezinde yer alır.

Hoşea Kitabının İsa Mesih’in Anlatısındaki Önemi

Tanrı’nın Kurtarıcı Sevgisinin Mesih’teki Tamamlanması

Hoşea Kitabındaki evlilik betimlemesi, Mesih ile Kilise arasındaki ilişkiyle nihai anlamını bulur. Hoşea, Gomer’i sadakatsizliğine rağmen geri kazanırken, İsa Mesih de insanlığı günahlarına rağmen kurtarır. Yeni Ahit’te İsa, sık sık damat olarak tasvir edilir ve Kilise, O’nun gelinidir (Efesliler 5:25-27). Bu betimleme, kaybolanları aramaya, affetmeye ve onları yeniden kazanma arzusuna sahip olan Mesih’in fedakarlık dolu sevgisinin derinliğini yansıtır.

Hoşea’da anlatılan kurtarıcı sevgi, Tanrı’nın halkıyla yeniden uzlaşma isteğinin İsa’nın enkarnasyonunda tam anlamını bulduğu, çarmıhtaki ölümü ve dirilişi aracılığıyla gerçekleştiği bir anlatıyı önceden bildirir. Hoşea’nın tövbe aracılığıyla kurtuluş mesajı, İsa’nın günahkârları Tanrı’ya geri dönmeye ve O’nda bağışlanma ve yeni yaşam bulmaya çağırışında yankılanır.

İsa ve Yeni Antlaşma Vaadi

Hoşea’nın yenilenme ve ruhsal restorasyon peygamberlikleri, İsa’nın başlattığı Yeni Antlaşma vaadi ile bağlantılıdır. Hoşea, Tanrı’nın halkına yeni bir yürek vereceğinden ve onların isyanını iyileştireceğinden bahseder (Hoşea 14:4); bu, Kutsal Ruh aracılığıyla Yeni Antlaşma altında dönüşüm vaatlerine (Yeremya 31:31-34, Hezekiel 36:26-27) işaret eder. Bu antlaşma, İsa Mesih’in kanı aracılığıyla kurulmuştur (Luka 22:20) ve Tanrı ile halkı arasında bağışlanma ve uzlaşma sağlar.

Hoşea 14’teki “Rab’be dönün” daveti, İsa’nın öğretilerinde de yankı bulur; O, insanları tövbe etmeye ve Tanrı’nın Krallığının müjdesine iman etmeye çağırır (Markos 1:15). İsa’nın hizmeti, Hoşea’nın peygamberliğinde öngörülen yenilenme umudunu gerçekleştirir ve Tanrı’ya geri dönüş yolu sunar.

Mesih’in Ölüm Üzerindeki Zaferi

Hoşea 13:14, Hristiyanların İsa Mesih’in ölüm üzerindeki zaferine işaret ettiğini düşündüğü bir peygamberlik içerir: “Onları ölümün elinden fidye ile kurtaracağım; onları mezardan geri alacağım.” Elçi Pavlus, bu bölümü 1. Korintliler 15:55’te referans alarak İsa’nın dirilişini ve ölümün yenilgisini kutlar: “Ey ölüm, zaferin nerede? Ey ölüm, dikenin nerede?”
Bu peygamberlik, İsa’nın dirilişini önceden bildirir ve bu, iman edenler için sonsuz yaşam umudunu sunar. Hoşea’nın mezardan kurtuluş vizyonu, Mesih’in dirilişinde gerçekleşir ve O’na inananlar için umut dolu bir mesaj sunar.

Sonuç

Hoşea Kitabı, Tanrı’nın sarsılmaz sevgisinin, tövbeye çağrısının ve yeniden kurulma vaadinin güçlü bir tanığıdır. İhanet ve kurtuluşla dolu bir evliliğin acı verici betimlemeleri aracılığıyla Hoşea, Tanrı’nın İsrail’e olan ahdi sevgisinin derinliğini ve halkını sadakatine geri getirme arzusunu gözler önüne serer. Hoşea’daki yargı ve umut mesajları, putperestliğin tehlikelerine karşı bir uyarı ve tövbe aracılığıyla yeni başlangıçlar vaadini içerir.

Koşulsuz sevgi, ilahi yargı, ruhsal zina ve yenilenme temaları, Hoşea’nın peygamberliğinde İsa Mesih’te nihai anlamını bulur. Mesih’in çarmıhtaki fedakarlığı, Hoşea’nın hikayesinin işaret ettiği kurtarıcı sevgiyi somutlaştırır ve O’na yönelenler için bağışlanma ve sonsuz yaşam yolu sunar. Daha geniş bir kutsal kitap anlatısının parçası olarak, Hoşea Kitabı, inananları Tanrı’nın sevgisinin derinliği üzerine düşünmeye, yollarından tövbe etmeye ve Tanrı ile yeniden kurulan bir ilişki aracılığıyla gelen yenilenmeyi kucaklamaya davet eder.

Hoşea’nın mesajı zamansızdır ve bize ne kadar uzaklaşmış olursak olalım, Tanrı’nın kollarının her zaman açık olduğunu ve bizi geri kabul etmeye hazır olduğunu hatırlatır. Tanrı’nın lütfu ve merhametinde, bütünlüğe ve barışa geri dönmek için her zaman bir yol olduğunu gösteren bir umut ışığı olarak hizmet eder.